DENETDE TARİHİNİ KEŞFEDİYOR… 40 YILI AŞAN BİRİKİM…
*Selim GÖKÇE
Ülkemizdeki demokratikleşme süreci içinde, Anayasalarda tanınmış bazı hakların denetim elemanlarınca kullanılması, ülkenin demokrasi yolunda kazanacağı aşamalara da önemli katkılar sağlamaktadır. Yasalarla verilmiş hakların kağıt üstünde kalmaması, günlük yaşama girmesi, özgürlükçü demokrasinin gelişmesine olduğu kadar mesleğin gelişmesine de yardımcı olan bir etkendir. Bu düşünceden hareket eden denetim elemanları, yasalardaki değişikliklere göre sendika, dernek biçiminde örgütlenmiş ve bu anayasal hakların kullanılmasında öncülük etmiştir. Geçmişten gelen birikim, gelecek kuşaklara aktarılmaya uğraşılmıştır.
Bilinenin dışında, denetim elemanlarının örgütlenmesinin tarihçesi çok daha öncelere dayanmaktadır.1960 Anayasasıyla gelişen demokrasi süreci içerisinde memur sendikaları’da yerini almış olup, bu sendikalar arasında Denetim Elemanları Sendikası (DENET-SEN) ‘de bulunmaktaydı. 624 sayılı Devlet Personel Sendikaları Kanunu gereğince örgütlenen yaklaşık oniki Bakanlık Müfettişleri Sendikası, Genel Başkan O.Faruk OĞUZTÜZÜN başkanlığında Devlet Denetleme Organları Sendikaları Federasyonu (DENETFE) olarak 1968 yılında kurularak faaliyete geçti ve üye sendika sayısı da 14’ü geçti. 1971 Anayasa değişikliğine kadar kamu kesimindeki denetim elemanlarının kurduğu sendikaların sayısı bir hayli fazlaydı. Ancak 1971’de memur sendikaları yasal değişiklikler nedeniyle kapanınca, denetim elemanlarının örgütlenmesinde iki yıla yakın bir boşluk meydana geldi. Bu kez, sendikalaşma hakkı yerine, dernekleşme hürriyetinden yararlanarak, kamu kuruluşlarındaki denetim elemanlarınca dernekler oluşturuldu.
Her kuruma bağlı müfettişlerin kurduğu dernekler 1974’de bir federasyon çatısı altında birleştiler ve DENETFE yani Devlet Denetleme Organları Dernekleri Federasyonu böyle bir ortamda doğdu. Ancak, Federasyon olarak örgütlenmenin yeniliği ve üst yönetimde temsil edilme kaygılarıyla hareket edilmiş olması, uzun süre DENETFE olayını biçimsel bir örgütlenmeden öteye götüremedi.
Ancak şunu da vurgulamakta fayda var ki, kuruluşundan kendisini feshedene kadar geçen 12 yıl içinde DENETFE yönetiminde görev alanlarının hepsi bayrağı bir öncekinden daha ileriye götürmek için iyi niyetle ellerinden geleni yapmışlardır. DENETFE, Şuayip BALTA döneminde sabit bir yere kavuşarak, çanta-dolap derneği olmaktan kurtulmuş ve bu hamle itici bir güç sağlamıştır. Daha sonra Osman Nuri ERTUĞ’un cesur atılımlarıyla yaşamında ve işlevinde doruk noktasına ulaşmış, Ihlamur Sokak Baro Handaki yerin dayanıp döşenmesi, sosyal tesislerin hizmete sokulması, dergi çıkarılması, üye derneklerle dayanışma konularında ileri adımlar atılmıştır. Özellikle Selahattin BALTA ve Ahmet TAVUKÇUOĞLU’nun özverili çalışmaları unutulacak gibi değildir.
Köklü adımların atıldığı bu dönemde 12 Eylül harekatı gerçekleşmiş, bir süre tüm derneklerin faaliyeti durdurulmuş, bunun doğal sonucu olarak da DENETFE’de durgunluk sürecine girmiştir. Harekatın akabinde ilk açılan dernekler arasında DENETFE’nin bulunması son derece dikkat çeken bir olaydır.12 Eylül sonrası ayakta kalabilmek bile büyük başarı iken önerilen bir çok yasa değişikliği bu dönemde gerçekleşmiştir.
1981 Mayıs ayı içinde yapılan 1.Denetim Kurultayı, ülke açısından ilk ve ilk olduğu kadar da daha ileride yaşanacak banker faciasını önceden haber vermesi bakımından da dikkat çekicidir.
Danışma Meclisi döneminde de DENETFE, üyelerinin özlük hakları konusunda büyük başarılar elde etmiş, birçok konuda amacına ulaşmıştır. Denetim Hizmetlerinden 657 sayılı Yasada Genel Hizmetler Sınıfı içinde ayrı bir paragraf halinde bahsedilmesi ilk kez bu dönemde gerçekleşmiştir. Özel görev tazminatı, yan ödeme vs. gelişmeler yine Derneğin katkılarıyla sağlanmıştır.
Ancak DENETFE’nin en büyük başarısı, 1982 Anayasa değişikliği sonucu bazı yasalarda, bu arada Dernekler Yasasında meydana gelen değişiklik sonucu memurların oluşturduğu derneklerin federasyon yada konfederasyon biçiminde örgütlenmelerine bir takım sınırlandırmalar getirilmiş olması nedeniyle DENETFE’nin federasyon biçimindeki yapısına son verilerek DENETDE’nin kurulmasıdır. 12 Eylül sonrası kurulan ilk memur derneği de DENETDE’dir.
07.10.1983 tarihli ve 2908 sayılı Dernekler Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle DENETFE feshedilmiş, 05.12.1984 tarihinde DENETDE kurulmuştur.
DENETDE kurulduğu tarihden itibaren, Müfettiş, Denetçi vb. denetim elemanlarının çatı örgütü olarak yargı kararlarıyla hükme bağlanan kariyer mesleğin ve meslektaşların temsili, özlük haklarının yanı sıra, kurumsal ve kişisel hak ihlallerinin takibi ve savunulması ile Denetim Haftası bağlamında mesleki, sosyal ve kültürel bağların güçlendirilmesine gayret etmektedir.
Bu kapsamda,
18.04.2002 tarihli YKK ile Atatürk’ün 9.ordu Müfettişliğine atandığı 30.04.1919 tarihi, DENETDE tarafından 30.04.2002 tarihinden sonra “Denetim Haftası” olarak kabul edilerek bu tarihten itibaren çeşitli etkinliklerle ve en son olarak ta 30.04.2014 tarihinde Ulucanlar Müzesinde yaklaşık 400 kişilik denetim elemanı ve konuğun katılımı ile çoşkulu bir şekilde kutlandı.
1968 yılında DENETFE döneminde düzenlenen 657 sayılı DMK ve Personel Reformu konulu açık oturumdan başlayarak, Rüşvet ve Yolsuzluk, KİT’lerde Denetim, Denetimin Geleceği gibi konularda açık oturumlar ve panellerin yanı sıra, 1981 Mayıs ayında 1.Denetim Kurultayı düzenlendi.
Denetim konulu fotoğraf ve karikatür yarışmalarıyla, 1968 yılından itibaren Ankara ve İstanbul’da denetim elemanlarını bir araya getiren Denetim Baloları düzenlendi.
Denetim elemanlarının özlük ve sosyal haklarının iyileştirilmesi bağlamında DENETFE’nin kurulduğu tarihten itibaren aylık, ek gösterge, özel hizmet tazminatı, yan ödeme, denetim ve temsil tazminatı ile harcırah ve konaklama giderlerinin yanı sıra lojman vb. konularda önemli uygulamaların gerçekleştirilmesinde öncü rol oynamakla birlikte, 666 sayılı KHK ile denetim elemanlarının statü ve özlük haklarında görülen gerilemenin olumlu yönde değiştirilmesi gayretleri çeşitli platformlarda sürdürülmektedir.
11.07.1989 tarihinde T.Yol-İş Sendikası adına kayıtlı İzmir Caddesindeki 270 m2 brüt alanlı iki daire DENETDE tarafından Genel Başkan Selahattin BALTA zamanında aynı yıl içinde düzenlenen DENETDE Eşya Piyangosundan ve diğer faaliyetlerden elde edilen gelir sayesinde satın alınarak halen hem Genel Merkez ve hem de kiralık mülk olarak kullanılmaya devam etmektedir.
Denetim Dergisi 33 yaşında…
Denetim Dergisinin serüveni ise DENETFE tarafından Ocak/1969 yılında ilk sayısı yayınlanan DENETFE dergisiyle başlamaktadır ve 1970’in sonuna kadar altı sayısı yayınlanmıştır. Yaklaşık oniki yıl sonra Mayıs/1981 tarihinde Denetim Dergisinin DENETFE tarafından ilk sayısının çıkarılmasından sonra, Temmuz/1981 tarihinde ikinci sayısının çıkmasıyla birlikte yaklaşık dört yıllık bir ara verilmiş ve Ocak/1985 tarihli Denetim dergisinin ilk sayısının 1986 yılı başında yeniden yayınlanması ile kesintisiz bugüne kadar devam etmiştir.
Meslektaşlarımızın büyük özverisi ve emeği ile yayınlanan Denetim Dergisinin belirli dönemlerdeki duraksamalara karşın 125.sayısı yayınlanarak, denetim dünyasına bilimsel ve mesleki makalelerin yanı sıra meslektaşlarımızı ilgilendiren diğer güncel konularda da referans niteliğinde kaynaklar sunmaya ve denetimin dışa açılan yüzü ve sesi olarak tarihe tanıklık etmeye devam etmektedir.
*DMO Gn.Md.Başmüfettişi
DENETFE GENEL BAŞKANLARI
-O.Faruk OĞUZTÜZÜN:1968-1969
-Alaaddin KARAMAN:1969-1971
-Yılmaz ULUSOY:11.05.1974-13.04.1976
-Ersoy BULUT:13.04.1976-05.05.1979
-Şuayip BALTA:05.05.1979-1980
-Osman Nuri ERTUĞ:1980-19.03.1985
DENETDE GENEL BAŞKANLARI
-Odhan ÖCALAN:18.12.1984-14.04.1985
-Hüseyin Bölükbaşı ÜNAN:14.04.1985-31.01.1987
-Selahattin BALTA:31.01.1987-16.03.1991
-Ahmet TAVUKÇUOĞLU:16.03.1991-15.03.1993
-Mustafa SALANUŞ:15.03.1993-19.12.1994
-Hüseyin Bölükbaşı ÜNAN:19.12.1994-02.06.1999
-İ.Zafer KARAKULAK : 02.06.1999-31.01.2000
-Fazlı KÖKSAL:31.01.2000-06.01.2001
-Atılay ERGÜVEN:06.01.2001-26.03.2011
-Ali Alper ORKUN:26.03.2011-10.03.2024
-Kadir KEMALOĞLU:13.03.2024-Devam ediyor.
Yararlanılan Kaynaklar:
– DENETFE Dergileri-Ocak 1969’dan başlayarak beş sayı,
– DENETİM Dergileri-Mayıs 1981 tarihinden itibaren 127 sayı,
– DENETFE ve DENETDE karar defterleri.